Rodzina pełni ważną funkcję zarówno w zapobieganiu recydywie, ale może być też czynnikiem wspomagającym jej powstanie.
Wytwarzanie silnych więzi, zapewnienie miłości, akceptacji oraz wyznawanie wartości pozwalają członkom rodziny zdobywać umiejętności niezbędne do życia zgodnie z normami społecznymi i prawnymi. Wsparcie w znalezieniu pracy, czy mieszkania, również odgrywa istotną rolę w procesie przeciwdziałania recydywie. Badania pokazują, że silne więzi rodzinne i pozytywne wsparcie mogą zmniejszać ryzyko recydywy o 30-50%.
Z drugiej strony, konflikty wewnątrzrodzinne, nadużycia, zaniedbania oraz nieodpowiednie wzorce zachowań w rodzinie – mogą prowadzić do zwiększenia ryzyka ponownego zaangażowania w przestępczą działalność. Brak odpowiedniego nadzoru i wsparcia ze strony rodziny również stanowi znaczący czynnik ryzyka. Warto zauważyć, że istnieje wiele różnych czynników determinujących wpływ rodziny na ryzyko recydywy, na przykład rodzaj popełnionego przestępstwa, wiek osoby skazanej, czy karalność innych członków rodziny.
Czekam na bliskiego. To najważniejszy dla mnie moment, ale czy jestem przygotowany na ogrom zmian w moim życiu, gdy on wróci?
Rodzina, która nie zapewnia odpowiedniego wsparcia i zrozumienia, może znacząco utrudniać proces reintegracji byłego skazanego ze społeczeństwem. Przykłady negatywnego wpływu rodziny na funkcjonowanie byłego skazanego obejmują:
•brak akceptacji: odrzucenie przez rodzinę nie tylko pogłębia poczucie winy i wstydu, ale również utrudnia integrację społeczną. Dodatkowo może to skutkować izolacją społeczną, co znacząco utrudnia znalezienie pracy lub mieszkania, wprowadzając byłego skazanego w błędny krąg odrzucenia i marginalizacji.
•konflikty i napięcia: stałe napięcia i kłótnie w rodzinie mogą zwiększać poziom stresu, co utrudnia koncentrację na pozytywnej zmianie. W skrajnych przypadkach konflikty te mogą nawet skłaniać do powrotu do przestępstw jako sposobu na ucieczkę od problemów rodzinnego środowiska.
•nadużycia i brak bezpieczeństwa: przemoc, zarówno fizyczna, jak i psychiczna, ze strony członków rodziny, może prowadzić do poważnych traum i problemów ze zdrowiem psychicznym. Brak poczucia bezpieczeństwa w rodzinie utrudnia tworzenie zdrowych relacji poza jej granicami.
•antyspołeczne wzorce zachowania: kontynuacja angażowania się w przestępczą działalność przez członków rodziny może nie tylko utrudniać byłemu skazanemu zerwanie z przeszłością, ale również zwiększać ryzyko nawrotu do zachowań przestępczych.
Rodzina odgrywa również ważną rolę w procesie resocjalizacji osób, które dopuściły się przestępstw. Stanowi ona fundament, na którym były skazany może budować swoje nowe życie po opuszczeniu więzienia. Wsparcie emocjonalne jest istotnym elementem, który pomaga osobie w przezwyciężeniu traumy przeszłości oraz w radzeniu sobie z poczuciem winy, wstydu, i obaw przed społecznym odrzuceniem. Rodzina może również uczestniczyć w tym procesie jako źródło motywacji, pomagając w pokonywaniu przeszkód oraz w dążeniu do realizacji pozytywnych celów życiowych.
Z drugiej strony, rodzina może wpływać na rozwój nowych umiejętności społecznych i zawodowych, co jest niezbędne do udanego funkcjonowania w społeczeństwie. Organizowanie wspólnych aktywności, prowadzenie rozmów i dzielenie się doświadczeniami mogą służyć budowaniu pozytywnych relacji społecznych. Co więcej, rodzina może ułatwić proces integracji ze społeczeństwem, pomagając w znalezieniu pracy, mieszkania oraz w nawiązywaniu nowych kontaktów.
Badania wykazują, że czynniki takie jak silne więzi rodzinne, pozytywne wzorce zachowania, czy pomoc w powrocie do życia w społeczeństwie są skuteczne w redukcji ryzyka ponownego popełnienia przestępstwa. Z badań Glaser’a wynika, że osoby, które utrzymywały silne relacje rodzinne, miały jednocześnie znacznie mniejsze skłonności do powracania do przestępczości. Podobnie, prace Sampsona i Lauba potwierdzają, że bliskie więzi z matką w młodym wieku mogą przyczyniać się do niższego ryzyka zaangażowania w przestępczą działalność w przyszłości. Badania przeprowadzone przez McCorda czy Pattersona, jednoznacznie wskazują, że negatywne doświadczenia w obrębie rodziny, w tym przemoc i konflikty, mogą prowadzić do większego ryzyka zaangażowania w przestępczość. Z dostępnych danych Ministerstwa Sprawiedliwości z 2022 roku wynika ponadto, że w Polsce 47% osób skazanych ponownie angażuje się w działalność przestępczą w ciągu 5 lat od wykonania kary pozbawienia wolności. Jest to statystyka, która podkreśla, jak ważne jest znaczenie programów resocjalizacyjnych i wsparcia rodzinnego w zapobieganiu recydywie.
Ważne jest, aby osoby w trakcie reintegracji społecznej miały dostęp do wsparcia psychologicznego oraz grup samopomocowych. Takie wsparcie może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami i budowaniu przyszłości wolnej od przestępczości.
Podsumowując, ważne jest, żeby proces resocjalizacji i readaptacji był postrzegany kompleksowo, obejmując nie tylko pracę z osobą skazaną, ale i współpracę z jej rodziną oraz szeroko pojęty system wsparcia społecznego. Oznacza to również, że komunikacja i współpraca rodziny z różnymi instytucjami, organizacjami pozarządowymi mogą znacząco przyczynić się do sukcesu procesu resocjalizacji. To właśnie przez takie wszechstronne podejście możliwy jest pomyślny powrót skazanego do społeczeństwa i budowanie stabilnej przyszłości wolnej od przestępczości.
W chwili, gdy nasze społeczeństwo uświadomi sobie wreszcie, jak ważne jest wsparcie rodziny osadzonego w więzieniu i jak olbrzymie niesie korzyści dla wszystkich, zjawisko powrotności do przestępstwa zacznie gwałtownie spadać. Zyska na tym przede wszystkim każdy z nas. My wszyscy. Społeczeństwo.
