Każdy z nas na pewnym etapie życia, zmagał się z kryzysem. Część kryzysów jest związana z dojrzewaniem, zmianą poszczególnych faz życiowych oraz dorastaniem i wtedy zazwyczaj mówimy o kryzysie rozwojowym.

Psycholog? czy warto korzystać z jego wsparcia?

Pozytywne rozwiązanie przychodzi po czasie, często bez potrzeby wsparcia specjalistycznego. Inaczej jest w przypadku kryzysu związanego z trudnym wydarzeniem życiowym, traumatycznym zdarzeniem, takimi jak np. utrata kogoś bliskiego – nie tylko chodzi tutaj o śmierć bliskiej nam osoby, ale również rozstanie, osadzenie członka rodziny/partnera, samobójstwo bliskiego, po których człowiek podobnie jak po śmierci ważnej osoby, musi przejść przez wszystkie etapy żałoby, poczucia utraty. Kolejnymi przykładami powodów, dla których powstaje kryzys to: uzależnienie bliskich, zależność finansowa i długi, dla rodziców – trudności wychowawcze, problemy w relacjach dziecko-rodzic, czy problemy zdrowotne dziecka.

Ten ciężki, aczkolwiek przełomowy moment w życiu człowieka, przynosi korzyści, jeśli kryzys zostanie w prawidłowy sposób rozwiązany. Jeśli nie, doprowadza często do utraty energii, cierpienia, zniechęcenia oraz zużycia wszystkich znanych mechanizmów obronnych. Jeśli w tym momencie nie uzyskamy lub nie poprosimy o wsparcie, to nierozwiązany kryzys może doprowadzić do depresji czy wykształcenia się syndromu wyuczonej bezradności, powstania uzależnienia (nierozwiązany kryzys i bezskuteczne wykorzystanie wszelkich sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach, zwiększa prawdopodobieństwo sięgania po używki). Nierozwiązany kryzys doprowadzi również do zmniejszenia wytrzymałości psychicznej, cierpliwości oraz większej podatności na stres, co znowu wpływa niekorzystnie na relacje interpersonalne. 

Dlatego bez wątpienia kryzys wpływa nie tylko na funkcjonowanie tej jednej osoby, która jest nim dotknięta, ale również na najbliższe otoczenie, w którym przebywa.

Wsparcie psychologiczne w Polsce

W Polsce utarł się stereotyp, że ze wsparcia psychologicznego, korzystają tylko osoby niezdolne do życia w społeczeństwie, czy chore psychicznie, tymczasem na Zachodzie, czy w Stanach Zjednoczonych, korzystanie z porad psychologicznych, czy psychoterapii jest bardzo popularnym rozwiązaniem. Amerykanie otwarcie przyznają, że korzystają z pomocy psychologicznej lub psychoterapii, ponieważ uważają to za wskazane w kryzysie, czy w celu zwiększenia swoich umiejętności psychospołecznych. Natomiast w Polsce, korzystanie ze wsparcia psychologa to temat tabu. 

Stereotyp, który powielamy z pokolenia na pokolenia jest niezwykle szkodliwy, zwłaszcza dla tych, którzy z tego wsparcia chcieliby skorzystać, bądź go potrzebują, a boją się lub po prostu wstydzą, zgłosić po pomoc z obawy „co inni pomyślą/powiedzą”. Dodatkowo pojawia się lęk przed wykluczeniem społecznym oraz stygmatyzacją, dlatego jeśli osoby będące w kryzysie zgłoszą się po pomoc, to w większości przypadków nie poinformują o tym bliskich. Jest to związane z silnym lękiem i przekonaniem, że korzystanie z usług psychologa jest dla osób ciężko chorych lub zaburzonych psychicznie, dodatkowo psycholog kojarzy się z psychiatrią lub osobą „do pogadania o niczym”, co budzi wątpliwości dotyczące sensu potrzeby korzystania z profesjonalnej pomocy. Nic bardziej mylnego!

Psycholog, psychiatra, czy psychoterapia?

Wsparcie psychologiczne świadczy psycholog, czyli osoba z wykształceniem wyższym kierunkowym. Często psycholodzy realizują dodatkowe kursy pozwalające im na podnoszenie swoich kwalifikacji i kompetencji. Psycholodzy pracują w poradniach zdrowia psychicznego, placówkach oświatowych, poradniach pedagogiczno-psychologicznych, prywatnych gabinetach, szpitalach, czy coraz popularniejszych centrach zdrowia psychicznego. Jeśli pracują zespołowo, czy w profesjonalnych placówkach, to ich praca może podlegać superwizji – jest to bardzo popularne, ponieważ zapewnia to spojrzenie na pracę z pacjentem z różnych perspektyw.

Psycholog może ukończyć 4-letnią specjalność kliniczną osób dorosłych lub dziecięcą, neuropsychologię lub roczne studia podyplomowe z psychotraumatologii, psychologii transportu lub psychologii sądowej – to wszystko jest zależne od predyspozycji psychologa czy miejsca pracy i wymagań pracodawcy.

Psycholog świadczy przede wszystkim porady psychologiczne, terapię psychologiczną, interwencję kryzysową, ale również wykonuje testy psychologiczne w celu zdiagnozowania problemu pacjenta, czy jego predyspozycji. Do psychologa może zgłosić się każdy, jeśli posiada skierowanie – w przypadku placówek posiadających kontrakt z NFZ (takie skierowanie wystawi lekarz rodzinny lub psychiatra) albo prywatnie (usługi płatne świadczone w prywatnych gabinetach lub poradniach zdrowia psychicznego/centrach zdrowia psychicznego – wtedy nie jest potrzebne skierowanie). Usługi specjalistyczne świadczą również różne organizacje społeczne, oferując to wsparcie bezpłatnie – wystarczy jedynie się zgłosić.

Psycholog nie jest lekarzem, więc nie wystawia recept i nie zleca leków. Nie jest również psychoterapeutą i nie prowadzi cotygodniowej terapii, która jest zlecana najczęściej przez lekarza psychiatrę z pacjentem cierpiącym na zaburzenia osobowości, zaburzenia afektywne, czy chorobę psychiczną lub sztywne, nie wypracowane schematy, utrudniające codzienne funkcjonowanie i wpływające negatywnie na relacje społeczne. Psycholog pomaga w kryzysie, w sytuacjach nagłych, czy problemach dnia codziennego. Jest od tego, żeby wysłuchać, zaproponować wsparcie, czy pomóc pacjentowi wybrać adekwatną dla niego drogę życiową. Pomaga w podejmowanych decyzjach (analiza wszystkich za i przeciw), edukuje pacjenta, pomaga mu przyjrzeć się swoim problemom z innej perspektywy, wspiera w procesie leczenia uzależnień, wspomaga wgląd w emocje, czy w przepracowaniu codziennych sytuacji. 

Gdzie szukać wsparcia?

Jeśli jesteś w kryzysie lub po prostu chcesz porozmawiać ze specjalistą, pozostawiamy do Twojej dyspozycji linki, w których znajdziesz wsparcie na tu i teraz:

• centra zdrowia psychicznego ( https://czp.org.pl/#mapa)
• pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli (800100100)
• wsparcie dla osób doznających przemocy lub stosujących przemoc ( http://www.niebieskalinia.info/)
• wsparcie w zakresie uzależnień behawioralnych (Telefon zaufania 801 889 880)
• wsparcie dla osób w kryzysie osobistym (Kryzysowy Telefon Zaufania 116 123)
• wsparcie dla osób uzależnionych od nikotyny (Jak rzucić palenie)
• ośrodki interwencji kryzysowej (klik: http://www.oik.org.pl/)
• wsparcie psychologiczne w poszczególnych województwach w placówkach z refundacją NFZ (Informator o zawartych umowach / O NFZ / Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) – finansujemy zdrowie Polaków)
• osoby polecane przez Polskie Towarzystwo Psychologicze w sytuacji kryzysu ( https://psych.org.pl/certyfikaty-i-rekomendacje/certyfikaty-interwencji-kryzysowej/lista-certyfikowanych-osob-w-zakresie-interwencji-kryzysowej)